We leven in uitdagende tijden. Er komen allerlei maatschappelijke opgaven op gemeenten af die niet altijd vanzelfsprekend onderwerp van gesprek waren. Zaken als klimaatverandering, energietransitie, extra woningbouw, veranderende mobiliteit, natuur en groen hebben allen ruimtelijke impact. Er is raadsbrede steun voor zaken als het behoud van natuur en de reductie van CO2, maar als het spannend wordt en er keuzes moeten worden gemaakt, houdt het college dan de poot stijf? Of kiest het college voor de oplossingen die op de korte termijn het minste pijn doen. Daarnaast is er sprake van polarisering in de maatschappij. Voor GroenLinks is het cruciaal dat we deze uitdagingen aangaan door bruggen te bouwen, empathie te tonen en eerlijk te delen. Nog voordat wij naar het financiële plaatje van de stad kijken.
Vanavond bespreken we de financiële begroting van 2019. Een begroting die een andere aanloop had dan we gewend zijn in de gemeente Zoetermeer. Het heeft uiteraard te maken met het tekort in de Jeugdzorg. Dit brengt een flinke uitdaging met zich mee voor ons allemaal. GroenLinks is blij dat deze uitdaging op een zorgvuldige manier wordt aangevlogen. Het college maakt duidelijk de keuze om niet het kind met het badwater weg te gooien door rigoureuze taakstellingen op te leggen, maar door de tijd te nemen en verstandige besluiten te nemen waarbij we de impact van keuzes goed kunnen overzien.
Met name op het gebied van de jeugdzorg is GroenLinks te spreken over het feit dat er niet gekozen wordt voor het opleggen van budgetplafonds of andere maatregelen die de kinderen en jongeren in onze stad onherroepelijk zouden raken. Dat neemt niet weg dat we verwachten dat dit college flink aan de slag gaat om grip op de jeugdzorg te krijgen.
Door, in het kader van de bezuinigingen, een pas op de plaats te maken is het logisch dat er gekeken is hoe er voor 2019 alsnog een sluitende begroting gemaakt kan worden. De balans tussen een greep uit de vrij inzetbare reserves en een pas op de plaats te maken voor een aantal beleidsintensiveringen is daarbij een pijnlijk, maar wat GroenLinks betreft wel een passend antwoord. We zorgen dat we de reserves gebruiken waarvoor ze nodig zijn en er ligt een plan om de reserves weer aan te vullen. Daarnaast is de reserve 'vrij inzetbaar' sinds vrijdag alweer voor een deel aangevuld door het Rijk. Complimenten aan het college voor de inspanning om het maximale uit de stroppenpot te halen.
Daarnaast zorgt dit college dat het DNA met onderwerpen als wijkgericht werken, duurzaamheid, groen en wonen grotendeels overeind blijven. Desalniettemin heeft mijn fractie wel een aantal zorgen die we graag aan de orde willen stellen.
In mijn intro noemde ik al dat we moeten zoeken naar gelijke kansen van ieder kind. Helaas is dat nog steeds niet voor iedereen het geval. Kinderen die na 5 jaar in Nederland geworteld zijn worden zonder moeite teruggestuurd en lopen zo een nieuw trauma op. Helaas zien we maar een deel van die kinderen terug in de media, maar het is wachten tot er ook een Zoetermeers kind wordt teruggestuurd. Ook al is het Kinderpardon geen lokale kwestie. Gezien de actualiteiten en de schade die het deze kinderen aanricht, vindt GroenLinks dat wij als volksvertegenwoordigers een verantwoordelijkheid hebben naar deze kinderen. Het is belangrijk een signaal af te geven dat kinderen die 5 jaar in deze stad wonen onderdeel zijn van onze gemeenschap en daarom dient GroenLinks samen met de PvdA, D66 en CU-SGP een motie in.
Aansluitend daarop is het belangrijk om de diversiteit in onze maatschappij te vieren en te zien wat we van elkaar kunnen leren en hoe we elkaar kunnen versterken. Bruggen bouwen door met elkaar in gesprek te gaan in plaats van over elkaar te praten en verschillen waarderen en deze optimaal benutten. Het is cruciaal dat we als gemeente daar het voorbeeld in geven en dit, waar mogelijk, faciliteren. We maken ons dan ook zorgen dat het beperkte budget hiervoor geschrapt is in de begroting. Daarom zou GroenLinks graag zien dat we ons in ieder geval wel aansluiten bij een internationaal initiatief vanuit de Europese Unie: het Charter voor diversiteit. Inmiddels hebben ministeries en vele gemeenten dit Charter getekend, waarin ze uitspreken diversiteit binnen de eigen organisatie van groot belang te vinden. Zoetermeer kan daar volgens GroenLinks, PvdA, CDA, D66 en PvdZ niet bij ontbreken.
Over het sociaal domein heb ik in mijn intro al het nodige gezegd. Voor GroenLinks staat de zorg voor kwetsbare burgers voorop. De ontwikkelingen binnen de jeugdzorg volgen we nauwgezet en we kijken uit naar het nieuwe armoedebeleid. Op het gebied van Wmo hebben we wel een aantal zorgen. Wachtlijsten en een dramatische leverancier maakt dat we op dit moment moeite hebben om waar te maken waar we als stad voor staan. We hebben er vertrouwen in dat de wethouder grip krijgt op de situatie, maar willen dat zij ons goed blijft informeren. Beide problemen moeten, wat GroenLinks betreft, zo snel mogelijk worden opgelost, ook als dit betekent dat er (tijdelijk) extra middelen nodig zijn.
De woningmarkt verslechterd met de dag. Steeds meer mensen zitten in de knoop en kunnen geen passende woning vinden. Voor starters is het al helemaal een onmogelijke missie geworden. Naast dat we tempo moeten maken met bouwen (van woningen) is het voor GroenLinks belangrijk dat de woningen die we bouwen terecht komen bij de mensen die ze nodig hebben en niet de mensen die ze voor financieel gewin gebruiken. Vooruitlopend op de reactie op onze schriftelijke vragen dienen we de motie van de PvdA mede-in.
Waar we aan de ene kant bij willen bouwen moeten we zorgen dat we aan de andere kant zuinig omgaan met ons groen en onze natuur. Het is immers datgene dat de Zoetermeerder het meeste waardeert aan onze stad. De kap van bomen brengt keer op keer tientallen inwoners op de been. Wij kijken dan ook uit naar een spoedige herziening van het bomenbeleid.
Daarnaast willen wij graag een aantal natuurgebieden expliciet beschermen. Zo is er aan de oostkant van de stad een zeer bijzonder stukje natuur de ‘Plas van Poot’, dat momenteel bedreigd wordt door ontwikkelingen. U heeft vanavond gehoord wat het belang van dit gebied is voor aalscholvers, vleermuizen, blauwe reigers, spechten en roofvogels. Wat GroenLinks betreft benoemen we dit dan ook tot een stuk natuur en gaan we op de Plas van Poot geen verdere ontwikkelingen toestaan. Het is in onze ogen het voorbeeld van de keuzes die we moeten maken met onze beperkte ruimte.
Een zomer die nog nooit zo warm was gaf dit jaar maar weer aan hoe groot de impact van klimaatverandering is. GroenLinks maakt zich dan ook grote zorgen om de energietransitie. We zien in de begroting een streefcijfer voor CO2-reductie staan dat wat GroenLinks betreft veel te langzaam oploopt. Wij snappen dat er een exponentiële ontwikkeling moet komen, maar met het huidige tempo is in 2040 CO2-neutraliteit behalen een illusie. Daarnaast zien we landelijk en wereldwijd belangrijke ontwikkelingen spelen. Bijvoorbeeld de recente uitspraak in de Urgenda rechtszaak die de staat verplicht om in 2020 minimaal 25% CO2-reductie te realiseren. Hoe verhoudt dit zich tot de 12% die we in Zoetermeer gaan realiseren in 2020? Een mooie eerste stap zou zijn om het klimaatpact een plek te geven in ons huidige beleid. De motie van de PvdA steunen we daarom van harte.
Naast energietransitie is de leefbaarheid in een wijk van groot belang. De luchtvervuiling in Zoetermeer en de regio is een groot probleem, vergelijkbaar met het inademen van 5 sigaretten per dag zonder dat we daar zelf invloed op hebben. Steeds meer inwoners willen dat de overheid hier regie op voert en beleid op maakt. Aangezien we voor een groot deel afhankelijk zijn van de regionale uitstoot van fijnstof is de MRDH een belangrijk orgaan. Ziet het college binnen de MRDH kansen om dit thema voortvarend op te pakken?
Als het gaat over duurzaamheid en leefbaarheid speelt ook de plastic afvalberg een rol. Recent heeft deze raad een prachtig burgerinitiatief aangenomen om het oplaten van ballonnen te verbieden. Het was een mooie eerste stap om naar een economie te gaan waarin we producten gebruiken die afbreekbaar zijn. Wat GroenLinks en een zevental andere fracties betreft gaan we binnenkort een nieuwe stap zetten met het verbieden van single-use-plastics bij evenementen. We dienen daarvoor een motie in.
We wonen in een prachtige stad waar vrijwel elke Zoetermeerder met veel plezier woont. Dat neemt niet weg dat we voor grote uitdagingen staan. Ik zou het college willen vragen om ons tijdig te informeren wanneer deze uitdagingen onder te grote druk komen staan door bijvoorbeeld financiële beperkingen. Wij hebben er alle vertrouwen in dat we dan samen deze stad nog een stukje groener en socialer kunnen maken.