Europa: traag en in paniek?

“Het wordt spannend” zeggen de Europarlementariërs Tineke Strik en Lara Wolters tegen ons over de verkiezingen voor het Europees Parlement, 6-9 juni.  We zijn op 15 februari met een vijftigtal GroenLinksers en PvdA’ers bij hen op bezoek bij het EP in Brussel, een grote publiekstrekker met 30.000 bezoekers per maand. De verwachte winst van radicaal rechts kan meevallen, maar gemakkelijker zal de besluitvorming over klimaat, milieu en migratie niet worden. En dat terwijl die besluitvorming nu al traag verloopt. De ten uitvoerlegging duurt ook nog eens gemiddeld 18 maanden. Het is een enorm overlegcircus. We schrikken ervan.

De indruk die je zo krijgt van de Europese instellingen? Allemaal imposant om te zien: een imposant Parlementarium over de Europese geschiedenis en een loeigrote parlementszaal voor de 705 EP-leden, maar log, traag en een paradijs voor lobbyisten zoals Bayer-Monsanto. Op Washington na huisvest Brussel het grootste lobbycentrum ter wereld. Dat zorgt voor vertraging en behoudzucht, vooral bij de landbouwhervorming. De huidige landbouwpolitiek is een geldverslindende en onwerkbare opstapeling van maatregelen. Kortgeleden trok de Europese Commissie onder leiding van Ursula von der Leyen klimaat- en milieuplannen in, uit angst voor nog meer boerenopstanden.

Het plan om het gebruik van pesticiden in 2030 te halveren, is gepauzeerd. Ook de verplichting voor boeren om 4 procent van hun land braak te laten liggen om de natuur te herstellen, is uitgesteld. Het Europees Parlement is gespleten zodat Ursula de knoop moest doorhakken. Ook wat betreft het gebruik van de meest gebruikte onkruidverdelger glyfosaat dat het risico op Parkinson en andere aandoeningen vergroot en natuur en milieu schaadt. De boeren mogen het nog minstens tien jaar gebruiken. Deze koerswijzigingen laten de angst van de machtige conservatieve/christendemocratische EP-fractie zien voor verkiezingswinst van radicaal rechtse partijen in juni.

De 55 miljard subsidie die de EU jaarlijks aan de boeren geeft, komt vooral terecht bij grote boeren die dat geld niet direct nodig hebben om rond te komen. Dat alles geeft geen fraai beeld. Is het paniekerig alleemaal, machteloosheid? Of kon het niet anders? Het ziet er allemaal somber uit, maar het doet goed om Tineke (De Groenen) te horen over de mogelijkheden van een solidair migratiebeleid: “De EU is sterk genoeg om een humaan vluchtelingenbeleid waar te maken. Ik zie daar veel draagvlak voor. De Europese landen die niet aan de buitengrenzen liggen, moeten de verantwoordelijkheid voor asielzoekers eerlijk delen met de grenslanden. De vluchtelingen motiveren mij om me voor hen in te zetten.” De sociaaldemocratische Lara vertelt over haar initiatiefwet maatschappelijk verantwoord ondernemen. Daar is zij al vier haar mee bezig. “Het is nu een jungle van keurmerken en standaarden. Het is een taai proces omdat er grote economische belangen op het spel staan. Bedrijven zijn slechts onder druk tot meer zorg voor klimaat en milieu te brengen.”

We krijgen gedegen en humoristische uitleg van een rondleider in het Europees Parlement en zijn onder de indruk van het intensieve onderlinge overleg voorafgaand aan de stemmingen. Dat overleg zal er nog meer komen nu Strik en Wolters naast het fractieoverleg in de eigen partij, De Groenen (71 zetels) en de S&D (141 zetels), de plannen ook meer met elkaar gaan afstemmen. Zij zitten veelal op een lijn en zijn blij met hun samenwerking. Hoe de democratie in het parlement werkelijk werkt, blijft echter mistig. Er zijn nog veel ongeschreven regels tussen parlement, regeringen en lobbyisten. Worden de waarden en belangen van veel EU-burgers niet vergeten? Er blijven nog veel vragen over landbouwpolitiek, voedselprijzen, natuur en klimaat over. Het Europees Parlement krijgt gelukkig wel steeds meer bevoegden, het gaat allemaal de goede kant op, is onze indruk.

Strik en Wolters zijn het met ons eens: het is niet allemaal geweldig in Brussel, niet allemaal ‘Ode an die Freude’, maar zonder EU zijn we veel slechter af, zoals het Verenigd Koninkrijk al heeft gemerkt na de Brexit. De EU is nog te eenzijdig gericht op landbouw en economie en is nog veel te weinig op een politieke unie. Aan onderlinge solidariteit tussen landen, vooral tussen Noord en Zuid, ontbreekt nog veel. Maar weer: het gaat de goede kant op. Lara: “Ik geloof in Europa. Dat is niet alleen een markt maar ook een sociaal project.

Het is tijd om fel campagne te voeren tegen het opkomende populisme.” Tineke:
De EU wordt steeds belangrijker. Kortgeleden is bij wet het internet een stuk veiliger gemaakt, bijvoorbeeld, zodat illegale content en desinformatie sneller van sociale media kan worden gehaald. Half februari heeft de EU besloten dat Nederland boeren alsnog 50 miljoen meer subsidie mag geven voor verduurzaming en groene activiteiten, zoals aanplant van kruiden, heggen en houtwallen. Dankzij de EU is er vrede, welvaart en worden grensoverschrijdende problemen zoals klimaat- en milieukwesties aangepakt. Misschien worden we nog wat wijzer als er ook nog een bezoek aan de tweede parlementszetel, in Straatsburg, volgt. Wij willen wel!  

Cees Veltman

Leestip, roman over de EU in Brussel: Robert Menasse, ‘De hoofdstad’, 432 blz., De Arbeiderspers, € 29,-.
Meer informatie: https://samen.eu/nl/