GroenLinks bestaat bijna 30 jaar. Het leek ons daarom leuk om eens in de Zoetermeerse geschiedenis te duiken. Daarom zijn verschillende mensen met een GroenLinks-achtergrond geinterviewd. Dit gesprek is de tweede in een reeks.

''Het begin van GroenLinks was bescheiden, maar nu hebben we toch zoveel Zoetermeerders die op ons stemmen dat GroenLinks deel uitmaakt van het college van burgemeester en wethouders.''

Door Cees Veltman

“Het is klein begonnen”, zegt Barbara van Toorenenburg over het begin van de successtory van GroenLinks. Zij was lid van een van de pijlers van de partij, de PSP en is er trots op dat de samenwerking van partijen die tot het huidige, landelijke GroenLinks hebben geleid, in Zoetermeer van start is gegaan, naar beste weten dan. “Het was al in 1982 – acht jaar voor de oprichting van het landelijke GroenLinks - dat PSP en PPR onder de naam Links Zoetermeer verder gingen. Met de CPN is wel geprobeerd samen te werken, maar die poging werd geen succes. De communisten waren niet gemakkelijk in de omgang en eisten bijvoorbeeld dat zij in publicaties en op pamfletten als eerste genoemd zouden worden. Ze waren ook niet zulke vergadertypes.”

Barbara noemt het voorbeeld van de Oost-Groningse communisten die plotseling van vergadertafels opstonden: richting fabriekspoort waar voor een actie folders uitgedeeld moesten worden. In actie komen, dat was belangrijker. En misschien hadden ze wel een beetje gelijk want in de vergaderzaaltjes ging het veel over theorie, in dit geval marxistische en leninistische theorie met op de achtergrond het voorbeeld van de Chinese Communistische Partij, erkent Barbara grootmoedig. “Bij ons, de PSP, ging het meer om discussie en scholing, niet om de macht, Niet in de gemeenteraad en ook niet in de Tweede-Kamer. Eén zetel vonden we eigenlijk al voldoende. Dan kreeg je immers de beschikking over alle informatie die je nodig had. We waren vooral uit op contacten met de kiezers.”

De CPN niet zozeer dus, maar de PPR was wel interessant: een christelijke achtergrond en toch behoorlijk links, pacifistisch en gericht op het milieu, vertelt Barbara. “De PPR’ers konden zich goed vinden in GroenLinks, al waren wij naar hun idee te rigoureus bezig met het marxisme. Wij vonden op onze beurt hun belangstelling voor het milieu weer iets te ver gaan. De bloemetjes en de bijtjes, het klonk geitenwollensokkig. Er waren belangrijker dingen, dachten we. We zagen later in dat de PPR gelijk had met haar aandacht voor het milieu. Door de PPR is het woord Groen in de partijnaam gekomen. Nu wordt de nadruk misschien iets te veel op dat groene beleid gelegd, in plaats van op het linkse beleid, maar dat is mijn persoonlijke mening hoor.”

De samenwerking had in het begin iets van scharrelen met elkaar, herinnert Barbara zich: “We waren nog niet echt getrouwd omdat onze doelen verschilden, maar we konden ons wel vinden in onze nadruk op de belangen van de gewone mensen, op het belang van gelijke kansen in het onderwijs waar het nu nog steeds aan ontbreekt.”

Als oud HBO-docent weet Barbara uit eigen ervaring dat veel leerkrachten de neiging hebben leerlingen die thuis te weinig ondersteuning voor school krijgen, niet door te verwijzen naar het hoger onderwijs, ook om ze voor teleurstelling te behoeden. Maar zo hou je ongelijkheid in stand. In de praktijk blijkt dat leerlingen met een migrantenachtergrond, vooral de meisjes, het prima doen in het hoger onderwijs, ook al hebben hun ouders een kennisachterstand. Verder legden we de nadruk op vrouwenemancipatie. De CPN vond de gelijkheid van man en vrouw al zo vanzelfsprekend dat het haar aandacht niet meer had.”

We hebben veel met kiezers gepraat, vertelt Barbara. “We kregen niet zozeer met afwijzing van onze ideeën te maken, maar met onverschilligheid. Bovendien trok de PvdA veel meer kiezers onder de arbeiders dan wij. Wij noemden het kapitalisme onze vijand, maar door de toenemende welvaart gingen steeds meer Zoetermeerders op de VVD stemmen. Mijn eigen vader was er een voorbeeld van. We hebben nu een boot en die willen we niet kwijtraken door links beleid, redeneerde hij. Mensen kregen steeds vaker een eigen huis en ook dat dreef ze in de armen van de liberalen. Het woord solidariteit verdween voor veel kiezers. Zoetermeer was nog niet klaar voor links en groen beleid. In 1986 kregen we onze eerste raadslid Ton Pothoven.

Zoetermeer is na de groeiperiode altijd een gemeente geweest zonder hart en zonder geschiedenis, constateert Barbara: “De nieuwe bewoners kwamen niet alleen uit Den Haag maar overal vandaan. Het architectonische idee achter de bouw in Zoetermeer was vooral wijkgericht. Daardoor voelen de inwoners van Zoetermeer zich niet in de eerste plaats Zoetermeerder maar wijkbewoner. Wat er in de andere wijken gebeurt, vinden ze niet interessant. De verbindingen tussen de wijken zijn ook niet gemakkelijk. Je moet brede wegen over en loopbruggen. Dat nodigt niet uit tot onderling contact. Ook de positionering van de vele flats bevorderde het contact niet en heeft tot flatneurose en eenzaamheid geleid. Dat hebben ze bijvoorbeeld in Italië beter gedaan door de balkons zo te plaatsen dat mensen elkaar konden zien.”

Dat Zoetermeer moest groeien om Den Haag te ontlasten, is overigens nooit een punt van discussie geweest, is de ervaring van Barbara: “De groei werd gewoon geaccepteerd, hoe ingrijpend het ook was. We hadden later ook nog een ruimdenkende burgemeester die Zoetermeer ‘op de kaart’ wilde zetten met grote projecten: Luigi van Leeuwen. Zoals een groot Chinees themapark waarin de Verboden Stad zou worden nagebouwd aan de rand van Zoetermeer en een groot aquarium in de Noord-Aa-plas want dat was daar met zijn dertig meter diepte prima geschikt voor, dacht hij. Er moest een tunnel worden gegraven zodat je van onderen naar het aquarium kon bewonderen. Het is er nooit van gekomen. Wel wist hij met hulp van ons raadslid Marianne van der Zeeuw te regelen dat er een homo-ontmoetingsplaats kwam bij het Noord-Aa. Dat ging buiten het CDA in de raad om want dat zou toch maar tegen stemmen.”

 “We hadden als GroenLinks weinig invloed in die beginjaren”, zegt Barbara. “Het behoudende CDA en later de VVD met haar focus op geld en economie maakten de dienst uit. Maar aan Hannie van Leeuwen van het CDA bewaren veel mensen wel goede herinneringen, ik ook, met haar hart voor de gewone mensen. Haar ideeën gingen duidelijk verder dan die van haar achterban en ze heeft zich erg ingespannen om een ziekenhuis te krijgen in Zoetermeer. Het begin van GroenLinks was bescheiden, maar nu hebben we toch zoveel Zoetermeerders die op ons stemmen dat GroenLinks deel uitmaakt van het college van burgemeester en wethouders. (Trots) Met mijn dochter Jakobien Groeneveld als wethouder van, onder andere groen, luchtkwaliteit en jeugdzorg.”