Voorzitter,
We leven in bizarre tijden. Terwijl de uitdagingen voor de stad groter zijn dan ooit als het gaat over het bouwen van betaalbare woningen, het zorgen van goede hulp voor jongeren of het zorgen voor voldoende financiële middelen om voorzieningen overeind te houden wordt dit momenteel volledig overschaduwd door de polarisatie in de maatschappij. Daar liggen allerlei oorzaken aan ten grondslag, maar bovenal ook door de huidige landelijke regering die liever kwetsbare groepen in het land tegen elkaar op wil zetten dan daadwerkelijk het land te besturen en problemen op te lossen. Helaas zien we de gevolgen daarvan ook in Zoetermeer. De spanningen nemen toe en mensen wenden zich af van de politiek en samenleving. Dat baart GroenLinks grote zorgen.
Dat vraagt ook om antwoorden van het college. In tijden waarin de polarisatie groeit is het belangrijker dan ooit dat wij als gemeente de verbinding in de stad stimuleren. GroenLinks hoort graag van het college op welke manier hier op dit moment aan gewerkt wordt? Daarnaast wil GroenLinks graag de verbinding tussen nieuwkomers en de stad versterken door ze samen activiteiten te laten ondernemen. Daarnaast zou GroenLinks graag zien dat asielzoekers sneller integreren. In het bijzonder nu onze opvang met 5 jaar verlengd wordt. Dat gaat niet vanzelf. Het project Einstein in Utrecht is een mooi voorbeeld, waarin inwoners en nieuwkomers samen aan de slag gaan. GroenLinks dient daarom samen met D66 de motie Samen bouwen aan een nieuwe toekomst in.
De polarisatie zien we ook terug tussen burger en gemeente. Recent nog bij Oostergo hebben we gezien wat de negatieve gevolgen daarvan kunnen zijn. Het mooier maken van Zoetermeer met nieuwe woningen staat daarbij niet meer centraal, maar het mislukte samenspraaktraject. Met alle gevolgen van dien. Woningbouw komt niet van de grond en inwoners zien de overheid als vijand. GroenLinks wil dit graag omdraaien. Wij zien een onafhankelijk ondersteuner als mogelijke oplossing. Die kan de inwoner op een goede manier informeren en ondersteunen, maar ook de projectontwikkelaar. GroenLinks dient samen met PvdA en D66 de motie ondersteuning bij participatie in. Hiermee hopen we wantrouwen te verminderen en constructieve samenwerking te bevorderen.
Als we willen bouwen aan een gezonde en veerkrachtige stad, moeten we preventie centraal stellen. Helaas zien we dat het Rijk precies op dit punt verkeerde keuzes maakt. De btw-verhoging op sport en cultuur en het verminderen van subsidies voor sportaccommodaties raken de kern van wat mensen nodig hebben om fysiek en mentaal gezond te blijven. Wij vragen het college: is er binnen de VNG aandacht voor de negatieve gevolgen van deze bezuinigingen? En hoe kan Zoetermeer zich hiertegen uitspreken?
Preventie kent vele gezichten. GroenLinks doet vandaag graag een drietal voorstellen om preventie in de stad te versterken: om te beginnen met sport en beweging. Met de motie Bewegen naar een gezonde toekomst roepen we op om een extra beweegpark in de stad te realiseren. Een plek waar jong en oud samenkomen en gezond bezig kunnen zijn. Zo’n park is een investering in de fysieke en sociale gezondheid van onze inwoners. Deze motie dienen we samen in met de PvdA en D66.
Ten tweede, de laatste tijd zien we verschrikkelijke incidenten van huiselijk geweld in de media. Ook de toegenomen cijfers van huiselijk geweld onderschrijven dit maatschappelijke probleem. Dit thema verdient meer aandacht. Te vaak blijft huiselijk geweld onzichtbaar, terwijl het diepe sporen nalaat. De motie Maak huiselijk geweld zichtbaar biedt concrete stappen om huiselijk geweld bespreekbaar te maken en slachtoffers beter te ondersteunen. Deze motie dienen we samen in met PvdA, D66, CDA en PDvZ.
Ten derde, de kinderombudsman en nationale ombudsman constateren in onze ogen terecht dat de inspraak van jongeren in hun eigen jeugdhulptraject vrijwel 0 is. Dit staat haaks op het kinderrechtenverdrag en leidt ook tot onwenselijke resultaten. Juist inspraak van jongeren op hun eigen traject zorgt dat de effectiviteit van de interventie uiteindelijk groter wordt. GroenLinks dient daarom samen met PvdA en D66 de motie Geef het kind een stem in de jeugdhulp in.
Investeren in preventie is niet alleen menselijk, het is ook financieel verstandig. Elke euro die we nu uitgeven om problemen te voorkomen, bespaart ons later een veelvoud aan kosten. Op het gebied van duurzaamheid verwacht GroenLinks meer lef van dit college. De klimaatcrisis vraagt om actie, en die actie begint hier, in onze eigen stad. Helaas blijven de ambities op het gebied van aardgasvrije woningen en de reductie van CO₂-uitstoot van woningen achter. Hoe kan het college letterlijk als ambitie opnemen dat de CO2-uistoot voor woningen in 2025 gelijk is aan de uitstoot in 2023?
GroenLinks pleit voor een versnelde verduurzaming van de bestaande woningvoorraad. Dit is niet alleen cruciaal voor het behalen van onze klimaatdoelen, maar ook om inwoners te helpen hun energierekening te verlagen. Daarnaast vragen wij aandacht voor groen in onze stad. Stedelijk groen is geen luxe, maar noodzaak: het beschermt ons tegen hittestress, verbetert de biodiversiteit, en biedt een plek voor ontspanning. Wij kijken dan ook met smart uit naar de nota buitenruimte, waarin veel ambities voor het groen staan. In het memo van 16 oktober schrijft het college deze pas eind 2026 te verwachten. Wat GroenLinks betreft is dit veel te laat. Welke mogelijkheden ziet het college om de nota nog deze periode naar de raad te brengen?
Wij kunnen niet om de slechte financiële positie van onze gemeente heen. De begroting voor 2025 is sluitend gemaakt door een forse greep van ruim 20 miljoen uit onze reserves. We snappen de keuze, maar dit baart GroenLinks grote zorgen. Als we in het huidig tempo doorgaan zijn we in 5 jaar door onze reserves heen. Met andere woorden als er komende maanden geen extra geld komt vanuit het Rijk ontkomen we er niet aan dat we lastige keuzes moeten maken. onvermijdelijk.
GroenLinks begrijpt dat het in tijden van financiële krapte dan verleidelijk is om te bezuinigen op preventie. Maar dat zou een grote fout zijn. Investeren in preventie is investeren in de toekomst. Wanneer we nu bezuinigen op sport, cultuur, zorg of inspraak, betalen we later een veel hogere prijs. Sociale problemen escaleren, gezondheidskosten stijgen en de kloof in onze samenleving wordt alleen maar groter.
Daarnaast heeft GroenLinks al met regelmaat het gevoel dat we gevolgen van de tekorten zien. Het aantal raadsvoorstellen met grote nieuwe beleidsvoorstellen is beperkt en toezeggingen worden inmiddels vaker niet dan wel gehaald. Wat gaat het college er aan doen om dit om te draaien? GroenLinks wil - tot slot - bij het maken van de keuzes om het tekort terug te dingen volledig in beeld te krijgen. Daarbij mag ook de kostendekkendheid van leges niet ontbreken. De leges zijn op dit moment maar 68% kostendekkendheid. Wat GroenLinks betreft zouden we graag zien wat het verhogen van de leges betekent in financiële zin, maar ook qua maatschappelijke impact. Wij dienen daarom de motie "Kosten dekkende leges" in samen met de PvdA en de PVV.