Een ander afvalbeleid, maar waarom?

Er is lang over gesproken, maar afgelopen maandag heeft de gemeenteraad definitief besloten dat Zoetermeer een ander afvalbeleid krijgt. Een voorstel dat veel stof doet opwaaien, omdat het iedere Zoetermeerder raakt. GroenLinks is blij dat de stad nu eindelijk de keuze maakt om op een duurzamere manier met het afval om te gaan. Van een beleid waarbij we alles weg kunnen gooien en veel moeten betalen naar een beleid waarmee ingezet wordt op zoveel mogelijk hergebruik, waarmee inwoners meer controle hebben over de kosten.

Zoetermeer staat landelijk onderaan als het gaat om de hoeveelheid restafval. GroenLinks is daar niet trots op en daarom is verandering nodig. Bewoners worden straks meer verantwoordelijk voor het scheiden van hun eigen afval. Daarbij maakt de gemeente het makkelijk en zorgt ze dat inwoners beloond worden als zij hun afval goed scheiden. Tegelijkertijd roept het nieuwe beleid veel vragen op en zijn er veel fabels. Via onderstaand artikel neemt raadslid Walter van Steenis je mee in het verhaal achter het afvalbeleid, de overwegingen en de doelstellingen.

Waarom nieuw beleid?

Nieuw beleid is nodig omdat we als stad, dus alle inwoners met elkaar, een enorme berg (rest)afval produceren. Dit afval wordt nu verbrand en dat is zonde. Het afval bestaat namelijk uit herbruikbare materialen en kostbare grondstoffen. Door hergebruik kunnen we de vraag naar grondstoffen uit de aarde beperken.

Vind je dit een zweverig antwoord? Of ‘een linkse hobby’? Dan is er ook nog een financieel argument. Gemeenten betalen voor het afvoeren van restafval dat verbrand wordt. Deze prijs is aan het stijgen. Betalen voor restafval gaat per kilo of in het geval van een gemeente, per ton (duizend kilo). In Zoetermeer is de hoeveelheid restafval per persoon nu nog te hoog. Het landelijke doel is om naar 100 kilo restafval per persoon per jaar te gaan. Als hier niet naar wordt gestreefd zullen de kosten, en daarmee de afvalstoffenheffing voor inwoners, steeds hoger worden.

Hoe kunnen we de hoeveelheid restafval beperken?

Dat is heel eenvoudig, door het afval te scheiden in zoveel mogelijk verschillende ‘afvalstromen’. Zo blijft er veel minder restafval over. De belangrijkste afvalstromen die gescheiden ingezameld moeten worden zijn groente-, fruit- en tuinafval (gft), glas, textiel en papier. Deze stromen zijn zo belangrijk omdat dit afval veel weegt. Dit heeft daardoor een groot aandeel in het restafval.

Hoe wordt iedereen aangemoedigd om afval te scheiden?

Nog niet elke inwoner van Zoetermeer scheidt het afval. Hoe hebben andere gemeenten dit opgelost? Uit onderzoek blijkt dat de meest succesvolle dorpen en steden een vorm van betaling hebben ingevoerd die afhankelijk is van de hoeveelheid restafval dat een huishouden heeft. Dat systeem wordt Diftar genoemd, oftewel: gedifferentieerd tarief.

Wat is Diftar?

Diftar werkt eigenlijk heel simpel. Hoe meer restafval een huishouden heeft, hoe meer er betaald moet worden. Hoe beter je het afval scheidt, hoe minder. De gemeente is van plan het zo makkelijk mogelijk te maken om gft, glas en papier weg te brengen, dat scheelt al veel kilo’s. Uiteraard moeten ook batterijen, (elektrische) apparaten, lampen en chemische middelen makkelijk te scheiden zijn.

En het plastic dan?

Om minder restafval over te houden wordt ook het plastic apart ingezameld. Eigenlijk meer dan plastic, want het gaat ook om blik (of metaal) en drinkpakken. Dit wordt PBD genoemd. Bij een gemiddeld huishouden blijkt dat er nauwelijks restafval overblijft wanneer PBD wordt gescheiden. Dat is fijn, want dat scheelt enorm in de kosten. Om het scheiden van PBD zo makkelijk en toegankelijk mogelijk te maken krijgt elk huishouden hier een extra bak voor. Deze extra bak is niet verplicht: mensen die geen extra bak willen, kunnen het PBD nog steeds wegbrengen naar de milieu-eilanden. In een aantal wijken met weinig ruimte en bij hoogbouw zijn aparte ondergrondse afvalcontainers beschikbaar voor restafval en PBD.

Nascheiding is toch veel beter?

Bij bronscheiding scheiden inwoners zelf hun afval, maar het afval kan ook worden nagescheiden. Nascheiding betekent dat je het PBD niet zelf apart inzamelt, maar bij het restafval laat zitten. Dat wordt dan bij het afvalverwerkingsbedrijf door een machine gedaan.

Beide systemen hebben voor- en nadelen, want ‘elk nadeel heb zijn voordeel’ zei Johan Cruijff. Het voordeel is natuurlijk dat het makkelijker is om het niet thuis te hoeven scheiden, dat scheelt een extra afvalbak of een extra loopje. Maar de machines die PBD scheiden zijn erg duur en het afvalverwerkende bedrijf vraagt daarom veel geld voor het achteraf scheiden. Gemeenteambtenaren hebben berekend dat nascheiding ieder Zoetermeers huishouden tenminste € 56,- per jaar extra gaat kosten. Daarnaast is er nog een belangrijk nadeel: er mag niet te veel vervuiling in het (rest)afval (inclusief PBD) zitten, want dan wordt het afval afgekeurd. Er moet dan alsnog worden betaald voor de verbranding.

Dit soort zaken roepen ook bij de politieke partijen in de gemeente veel vragen op. Op basis van een amendement van D66, VVD en LHN, waar GroenLinks voor gestemd heeft, wordt volgend jaar een onderzoek uitgevoerd door een onafhankelijk bureau. Alle voor- en nadelen van bron- en nascheiding worden nog eens goed uitgezocht en op een rij gezet. Het effect op de kosten, maar ook wat het betekent voor de kwaliteit van de afvalstroom. Ook het effect op de inwoner is belangrijk, want elke extra inspanning die gevraagd wordt van inwoners moet goed afgewogen worden. Uiterlijk in 2021 wordt door de raad een definitief besluit genomen over bron - en/of nascheiding.

Diftar is niet eerlijk voor mensen die om medische reden veel afval hebben

Dat is een goed punt. Je kan er niets aan doen als je om medische reden (incontinentie, nierdialyse, etc.) veel afval hebt. Het is niet de bedoeling dat inwoners om die reden extra moeten betalen. Voor iedereen die hiermee te maken heeft zal in overleg met de gemeente maatwerk worden geleverd.

Ook gezinnen met jonge kinderen hebben meer afval. Daar is nu helaas nog geen oplossing voor. Die komt er vast: er wordt onderzoek gedaan naar het gescheiden inzamelen en recyclen van luiers. Dat is veelbelovend, maar nu nog niet mogelijk. Het kan zijn dat deze jonge ouders de komende tijd helaas extra kosten hebben.

Gewicht of volume?

Als de gemeente moet betalen per kilo afval, waarom krijgt een inwoner dan een rekening per keer dat de minicontainer wordt geleegd of per keer dat de klep van een ondergrondse container wordt geopend? Dat klinkt inderdaad niet logisch, maar is wel uit te leggen.

Om inwoners ook per kilo te laten betalen is duidelijker. Alleen is het systeem dat de kilo’s weegt erg duur. Als de gemeente op gewicht zou afrekenen, moet elke vrachtauto een speciaal weegmechaniek krijgen. Dit geldt ook voor de ondergrondse containers. Deze veranderingen zouden ongelooflijk veel gaan kosten! Het tellen van volume is daarom een verstandigere keuze.

Gebruik slim!

Voor heel Zoetermeer kan de gemeente goed uitrekenen wat het gemiddelde gewicht per volume (minicontainer of klepopening) is. Daar kunnen inwoners slim gebruik van maken! Heb je samen met je buren aan één container genoeg? Gebruik dan afwisselend één van beide containers. Dan heb je allebei de helft van het aantal legingen en dus lagere kosten.

Zijn jullie niet bang voor afvaldumpingen?

Veel mensen zijn bang voor afvaldumpingen omdat mensen moeten betalen voor het afvoeren van hun restafval. Het antwoord is simpel: nee, daar is GroenLinks niet bang voor, want we weten helaas zeker dat dit gaat voorkomen.

Hoe onbegrijpelijk het ook is, ook nu wordt er afval gedumpt. Langs de weg, in het park en soms pal naast prullenbakken. Ook zetten mensen hun afval naast ondergrondse containers neer, omdat het te groot is of omdat de container vol is.

Uit ervaringen van andere gemeentes, waar Diftar is ingevoerd, blijkt dat de hoeveelheid gedumpt afval tijdelijk toeneemt. Ook wordt er kort na invoering meer ingezameld plastic ‘afgekeurd’, omdat het plastic te vervuild is om te hergebruiken.

Daarom is het ook zo belangrijk dat de prijs die inwoners moeten betalen niet te hoog is. Het moet voor iedereen haalbaar en betaalbaar blijven. Diftar geeft mensen de stimulans om bewuster met afval om te gaan. Uiteindelijk scheelt dat in de portemonnee.

Hoe raakt de stad aan deze vernieuwingen gewend?

Het is belangrijk dat alle inwoners van Zoetermeer goed geïnformeerd worden over het gewijzigde afvalbeleid. De gemeente zal uitgebreid aandacht besteden aan alle veranderingen die komen gaan. Er worden zelfs afvalcoaches ingeschakeld om extra uitleg te geven waar dat nodig is. We verwijzen ook graag naar Milieu Centraal. Zij geven op hun website hele praktische tips over omgaan met afval.

Wat de fractie van GroenLinks betreft: op naar een nieuw afvalbeleid!

Heb je zorgen, vragen en/of opmerkingen? Neem dan vooral contact met ons op. Dat kan met een mail naar fractie@groenlinks-zoetermeer.nl of direct naar Walter, waltervansteenis@raadzoetermeer.nl.